وطن و احکام مسافر 

حکم وطن  : در یکى از این سه حالت، آن‌جا در حکم وطن اوست، نماز و روزه کامل است و نیازى به قصد ده روز ندارد : 1.قصد داشته باشد براى مدّت طولانى در آنجا سکونت نماید (مثلا یکسال یا بیشتر). 2. هفته‌اى حداقل سه روز در مدت زمان حداقل دو سال در آنجا باشد. 3. تصمیم به اقامت براى مدت دو سال یا بیشتر داشته باشد و حداقل چهار ماه در سال (هر چند به صورت پراکنده) در آن‌جا باشد.

. وطن پدرى : وطن پدر، وطن فرزند محسوب نمى‌شود، همچنین وطن شوهر براى زن؛ مگر این‌که در یکى از این سه حالت، که آن‌جا در حکم وطن او مى‌شود و نماز و روزه کامل است و نیازى به قصد ده روز ندارد: 1. قصد داشته باشد براى مدّت طولانى در آنجا سکونت نماید (مثلا یکسال یا بیشتر). 2. هفته‌اى حداقل سه روز در مدت زمان حداقل دو سال در آنجا باشد. 3.تصمیم به اقامت براى مدت سه سال یابیشتر داشته باشد وحداقل چهارماه در سال (هر چند به صورت پراکنده) در آن‌جا باشد.

. اعراض عملى : هرگاه شخصى قصد بازگشت به وطن سابق را براى سکونت مستمر داشته باشد، ولى عملا مدّت طولانى گذشته (مثلاً پنج سال) و هنوز بازنگشته، اعراض عملى حاصل شده ونماز و روزه‌اش در آنجا شکسته است. مگر اینکه سالى سه چهار ماه، هرچند به صورت پراکنده در آنجا سکونت داشته باشد.

. نماز و روزه در وطن سابق : هرگاه از آنجا اعراض کرده، یعنى قصد ندارد براى سکونت مستمر به آنجا بازگردد، نماز و روزه در آنجا شکسته است، مگر اینکه هر سال، سه چهار ماه در آنجا اقامت داشته باشد.

. نماز زوجه در وطن سابق : هرگاه زن قصد تبعیت از شوهر را در محلّ سکونت داشته باشد و زوج قصد رفتن به وطن زوجه براى سکونت مستمر نداشته باشد، نماز زوجه در وطن سابقش شکسته است؛ مگر اینکه پس از ازدواج هر سال سه یا چهارماه در آنجا سکونت داشته باشد.

. کثیر السّفر : در یکى از این چهار حالت، کثیرالسفر مى‌شود ونماز و روزه‌اش در بین راه و مقصد کامل است: 1. در مدت زمان یک ماه، هر روز (هر چند بدون جمعه‌ها) رفت‌وآمد کند. 2. در مدت زمان 45 روز، 5 روز در هفته رفت‌وآمد کند. 3. در مدت زمان دو ماه و بیشتر، حداقل سه روز در هفته (یا 12 روز در ماه) رفت‌وآمد کند. 4. در مدت حداقل دو ماه و کمتر از دو سال، حداقل سه روز در هفته در جایى بماند.

. معیار کثیر السفر : لازم نیست سفرها به یک مقصد یا به یک منظور باشد بلکه معیار، سفرهاى متعدّد است؛ لذا چنانچه یک روز براى کار، روز دیگر براى تحصیل و روز سوم براى صله رحم به یک محل یا محل‌هاى متفاوت سفر کند کثیرالسفر محسوب مى‌شود و نماز وروزه اش کامل است.

. نماز و روزه دانشجویان و امثال آن : هرگاه قصد دارند براى مدّت طولانى در محلّى سکونت داشته باشند (مثلا یک‌سال یا بیشتر)، یا هفته‌اى حدّاقل سه روز به مدّت دو سال یا بیشتر در آنجا باشند، آنجا در حکم وطنشان خواهد بود و نیاز به قصد ده روز ندارند. ولى اگر آنجا نمى‌مانند، امّا در هفته حدّاقل سه روز رفت وآمد دارند و این کار براى مدّتى (حدّاقل دو ماه) ادامه دارد، نماز وروزه آنها در آن محل و بین راه تمام است.

. قصد ده روز در دو محل : قصد اقامت در دو محل نزدیک به هم به فاصله سه الى چهار کیلومتر مانعى ندارد، ولى بیش از این تا قبل از 5/21 کیلومتر (حدّ مسافت شرعى) تنها مى‌تواند روزى یکى دو ساعت برود و برگردد(این‌گونه اقامت را چه از ابتدا قصد کند یا نه، تفاوتى ندارد)، مگر اینکه بعد از گذشتن ده روز یا بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتى به جایى که کمتر از چهار فرسخ است برود وبه محلّ اقامت خود بازگردد که در این صورت باید نماز را تمام بخواند.

آیت الله مکارم شیرازی حفظه الله